Streszczenie: Wstęp CZĘŚĆ I. Wokół znanych kategorii i rozważań w pedagogice specjalnej Rozdział 1. Interdyscyplinarny charakter pedagogiki specjalnej 1.1. Pedagogika specjalna a medycyna – wybrane problemy 1.1.1. Międzynarodowy system diagnozy nozologicznej WHO: ICD-10, ICIDH, ICF 1.1.2. System diagnozy Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-IV/DSMIV-TR/DSM-5 1.1.3. Pojęcie zdrowia i choroby 1.1.4. Diagnoza i terapia – istota związku pedagogiki specjalnej i medycyny 1.2. Pedagogika specjalna a psychologia – wybrane problemy 1.2.1. Diagnoza dla rozwoju i system orzecznictwa 1.2.2. Bioekologiczna teoria systemów Urie Bronfenbrennera a niepełnosprawność 1.2.3. Współpraca specjalistów i instytucji a specjalne potrzeby edukacyjne uczniów 1.3. Pedagogika specjalna a prawo – wybrane problemy 1.3.1. Osoba z niepełnosprawnością a rozwiązania prawne ONZ i UE 1.3.2. Osoba z niepełnosprawnością a wymiar sprawiedliwości 1.4. Pedagogika specjalna a socjologia – wybrane problemy 1.4.1. Postawy społeczne wobec niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnością 1.4.2. Postawy wobec osób z niepełnosprawnością w perspektywie rówieśniczej 1.4.3. Postawy wobec niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnością – dorośli 1.4.4. Zagrożenie wykluczeniem i marginalizacją a niepełnosprawność 1.4.5. Warunki życia osób z niepełnosprawnością i ich rodzin 1.5. Terminologiczne ustalenia, terminologiczne kontrowersje – wokół pojęcia „niepełnosprawność” Rozdział 2. O podmiocie pedagogiki specjalnej – klasyczne ujęcia głównych rodzajów niepełnosprawności 2.1. Niepełnosprawność wzroku 2.1.1. Podstawowe pojęcia 2.1.2. Klasyfikacje uszkodzeń wzroku 2.1.3. Uszkodzenie wzroku a funkcjonowanie społeczne 2.2. Uszkodzenia słuchu 2.2.1. Podstawowe pojęcia 2.2.2. Najpowszechniejsze klasyfikacje uszkodzeń słuchu 2.2.3. Metody wychowania językowego osób z uszkodzeniem słuchu 2.2.4. Osoby z uszkodzeniem słuchu w przestrzeni społecznej 2.3. Niepełnosprawność intelektualna 2.3.1. Ustalenia terminologiczne i klasyfikacyjne 2.3.2. Zróżnicowana, wieloczynnikowa etiologia niepełnosprawności intelektualnej 2.3.3. Etapy patologizacji rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną według Małgorzaty Kościelskiej 2.3.4. Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w przestrzeni społecznej 2.4. Choroby przewlekłe i niepełnosprawność narządu ruchu 2.4.1. Teoretyczne koncepcje choroby przewlekłej 2.4.2. Konsekwencje utraty pełnej sprawności w sytuacji choroby przewlekłej i niepełnosprawności narządu ruchu 2.4.3. Wrodzona a nabyta utrata sprawności w chorobie przewlekłej i niepełnosprawności narządu ruchu 2.5. Niedostosowanie społeczne, zaburzenia zachowania dzieci i młodzieży 2.5.1. Podstawowe pojęcia 2.5.2. Teoretyczne koncepcje niedostosowania społecznego i zaburzeń zachowania 2.5.3. Przestępczość nieletnich 2.5.4. Przemoc w rodzinie CZĘŚĆ II. Współczesne zagadnienia pedagogiki specjalnej Rozdział 3. Paradygmatyczne zmiany we współczesnej pedagogice specjalnej Rozdział 4. Specjalne potrzeby edukacyjne – między pedagogiką a pedagogiką specjalną. 4.1. Wczesne wspomaganie rozwoju a niepełnosprawność 4.1.1. Podstawowe pojęcia i koncepcje teoretyczne wczesnego wspomagania rozwoju 4.1.2. Podstawy prawne wczesnego wspomagania rozwoju 4.2. ASD – autystyczne spektrum zaburzeń jako egzemplifikacja całościowych zaburzeń rozwojowych 4.2.1. Kryteria diagnostyczne spektrum zaburzeń autystycznych 4.2.2. Patogeneza spektrum zaburzeń autystycznych 4.2.3. Osoba ze spektrum zaburzeń autystycznych w przestrzeni społecznej 4.3. Uczeń zdolny – uczeń ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi 4.3.1. Podstawy prawne wspomagania uczniów zdolnych w polskim systemie oświatowym 4.3.2. Uczeń zdolny – uczeń uzdolniony – uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 4.4. Osoba z niepełnosprawnością w różnych formach edukacji – między segregacją a włączaniem 4.4.1. Kształcenie specjalne 4.4.2. Kształcenie integracyjne 4.4.3. Kształcenie włączające 4.4.4. Uwarunkowania kształcenia uczniów z niepełnosprawnością w trzech typach szkół: specjalnej, integracyjnej i ogólnodostępnej 4.4.5. Zwolnienie ze sprawdzianu, egzaminu zewnętrznego a niepełnosprawność Rozdział 5. Dorosłość i starość z niepełnosprawnością – zagadnienia andragogiki i gerontologii specjalnej 5.1. Edukacja ponadgimnazjalna osób z niepełnosprawnością jako wyznacznik jakości życia w dorosłości 5.2. Osoba z niepełnosprawnością na rynku pracy – uwarunkowania, rzeczywistość, szanse 5.3. Subiektywne poczucie jakości życia 5.4. Starość osób z niepełnosprawnością – wyzwanie dla pedagogiki specjalnej Rozdział 6. Osoba z niepełnosprawnością w erze cyfrowej 6.1. Nowe technologie a aktywność społeczna osób z niepełnosprawnością 6.2. Komunikacja zapośredniczona – możliwości i zagrożenia 6.3. Zagrożenia związane z korzystaniem z nowych technologii komunikacyjnych a niepełnosprawność – agresja elektroniczna Bibliografia Źródła internetowe Indeks rzeczowy Indeks osób